D_wilda_Sprocha
MiLib
28/01/2012
D wìlda Sprocha
Les langues sauvages
Die wilden Sprachen
Vu je har han d Sprocha garn bi da Menscha glabt.
Depuis toujours, les langues ont aimé habiter avec les humains.
Von je her haben die Sprachen gern bei den Menschen gelebt.
Sa sìn ìhna noh wenn sa greist sìn,
Elles les ont suivis quand ils ont voyagé,
Sie gingen ihnen nach als sie reisten
ìm Kriag, ìm Eland, ìn dr Hoffnung.
à la guerre, dans la misère, dans l'espoir.
im Krieg, im Elend, in der Hoffnung.
D Wärter fliaga ìm Wìnd,
Les mots volent dans le vent,
Die Wörter fliegen im Wind,
sa brìnga d Neikheita vu'ma Mül bis àn Ohra.
ils apportent les nouvelles depuis une bouche vers des oreilles.
sie bringen die Neuheiten von einem Mund bis an Ohren.
Wenn sa sìch aneimens wohl fühla, bliiwa sa,
Quand ils se sentent bien quelque part, ils y restent,
Wenn sie sich irgendwo wohl fühlen, bleiben sie,
sa wara vu àlla ààgnumma.
ils sont adoptés par tous.
sie werden von allen angenommen.
Àwer a Sproch ìsch wia-n-a Harda wìlda Rässer,
Mais une langue est comme un troupeau de chevaux sauvages,
Aber eine Sprache ist wie eine Harde von wilden Pferden,
sa blibt nìt steh, sa rennt witterscht,
elle ne reste pas en place, elle court plus loin,
sie bleibt nicht stehen, sie rennt weiter
ìmmer wìld un unbeherrscht!
toujours sauvage et sans maître !
immer wild und unbeherrscht!
Ìn'ra àndra Gegend brìngt sa àndra Wärter,
Dans une autre région, elle apporte d'autres mots,
In eine andere Gegend bringt sie andere Wörter,
- Noh hàt jeder Volk, sogàr jedes Dorf, sina eigena Sproch?
- Alors chaque peuple, et même chaque village, a sa propre langue ?
- Dann hat jeder Volk, sogar jedes Dorf, seine eigene Sprache?
- Ja, normàlerwiisgeht's a so mìt da Sproch,
- Oui, normalement, il e va ainsi avec les langues,
- Ja, normalerweise geht es so mit den Sprachen,
so làng àss sa wìld bliiwa.
aussi longtemps qu'elle restent sauvages.
so lang dass sie wild bleiben.
- As blibt àwer nìt a so...
- Mais ça ne reste pas comme ça...
- Es bleibt aber nicht so...
- Nei. Wia mìt da Rässer, verstehn amol d Menscha
- Non. Comme avec les chevaux, les humains comprennent un jour
- Neon. Wie mit den Pferden, verstehen einmal die Menschen
àss d Sprocha nutzbàr känna sìì.
que les langues peuvent être utiles.
dass die Sprachen nutzbar sein können.
Wia d Rässer, wara d Sprocha zwunga un beherrscht.
Comme les chevaux, les langues se font contraindre et dresser.
Wie die Pferde, werden die Sprachen gezwungen und beherrscht.
D wìlda Wärter wara scheen üssputzt.
Les mots sauvages sont joliment nettoyés.
Die wilden Wörter werden schön ausgeputzt.
Numma d Beschta wara bhàlta.
Seulement les meilleurs sont gardés.
Nur die Besten werden behalten.
Àm And bliiwa nìmm so vìel ìwrig,
A la fin, il n'en reste plus tellement,
Am Ende bleiben nicht mehr so viel übrig,
dia wo gnüe fiin un rein üssahn,
ceux qui paraissent suffisamment fins et purs,
diese die genug fein und rein aussehen,
dia därfa zu dr gmeinsàma Sproch gheera.
ceux-là ont le droit d'appartenir à la langue commune.
diese dürfen zu der gemeinsamen Sprache gehören.
Dia Stàndàrdsproch ìsch dernoh beherrscht,
Cette langue standard est alors dressée,
Diese Standardsprache ist dann beherrscht,
ma düet sa ìn dr Schüel lehre un schriiwa.
on l'apprend et on l'écrit à l'école.
man lernt sie und schreibt sie in der Schule.
Nìt wia d wìlda Wärter wo frèi ìm Wìnd fliaga,
Pas comme les mots sauvages qui volent librement dans le vent,
Nicht wie die wilden Wörter die frei im Wind fliegen,
un wo nìt ìn Biacher schlofa.
et qui ne dorment pas dans les livres.
und die nicht in Bücher schlafen.
- Jo Papapa, dàs stìmmt nìt a so...
- Oui bon, papi, ce n'est pas tout à fait ça...
Naja, Opa, das stimmt nicht so...
S Elsassischa gheert zu da wìlda Sprocha, dernoh...
L'alsacien appartient aux langues sauvages, alors...
Das Elsässische gehört zu den wilden Sprachen, dann...
- Wurum hàsch a so vìel elsassischa Biacher?
- Pourquoi as-tu tellement de livres en alsacien ?
- Warum hast du so viel elsässischen Bücher?
- Wurum leesch a so garn elsassisch Gedìchtla?
- Pourquoi aimes-tu tellement lire des poésies en alsacien ?
- Warum liest du so gern elsässische Gedichte?
- Wurum schribsch mankmol typischa elsassischa Üsdrìck uf?
- Pourquoi inscris-tu parfois des expressions alsaciennes typiques ?
- Warum schreibst du manchmal typische elsässisch Aus drücke auf?
- Wurum düesch mìch ìmmer nohnamma,
- Pourquoi me corriges-tu toujours,
- Warum nimmst du mich immer nach,
wenn i Gràmmàtik-Fahler uf Elsassisch màch?
quand je fais des fautes de grammaire en alsacien ?
wenn ich Grammatik-Fehler auf Elsässisch mache?
Düet dàs àlles unsera wìlda Sproch nìt schàda?
Tout cela ne nuit-il pas à notre langue sauvage ?
Schadet das alles unsere wilde Sprache nicht?
Unsera frèia Sproch wo dü a so düesch zwìnga?
Notre langue libre que tu contrains ainsi ?
Unsere freie Sprache die du so zwingst?
- Mi liab Maidala, hàsch jo racht,
- Ma chère enfant, tu as certes raison,
- Mein liebes Mädchen, du hast zwar recht,
àwer müesch leider ebbis erfàhra:
mais tu dois malheureusement savoir quelque chose :
aber du misst leider etwas erfahren:
d Sprocha starwa aui, wenn d Menscha vu'na scheida,
les langues meurent aussi, quand les humains divorcent d'elles,
die Sprachen sterben auch, wenn die Menschen von ihnen scheiden,
wenn sa vu da fiina Stàndàrdsprocha ersetzt wara.
quand elles sont remplacées par les langues standard raffinées.
wenn sie von den feinen Standardsprachen ersetzt werden.
Unsera wìlda elsassischa Sproch stìrbt leider üss.
Notre langue alsacienne sauvage dépérit, malheureusement.
Unsere wilde elsässische Sprache stirbt leider aus.
Wia d làtiinischa Sproch, wia dr Dodo-Vogel, wia d Dinosauria...
Comme la langue latine, comme l'oiseau Dodo, comme les dinosaures...
Wie die lateinische Sprache, wie der Dodo-Vogel, wie die Dinosaurien...
Ìn da Biacher lìega d Wärter wia ìm Formol.
Dans les livres, les mots reposent comme dans le formol.
In den Büchern legen die Wörter wie im Formalin.
Sa sìn zwàr nìmm sehr làwandig, àwer sa sìn mìndschens noch do.
Ils ne sont certes plus très vivants, mais ils sont au moins encore là.
Sie sind zwar nicht mehr seht lebendig, aber sie sind mindestens noch da.
Dàs àlles wo-n-i ufschrib wìrd nìt gànz verlora.
Tout ce que j'écris ne sera au moins pas perdu.
Das alles das ich aufschreibe wird mindestens nicht verloren.
Dur d Biacher un d Heftla blibt doch ebbis vu unsera wìlda Sproch.
Par le biais des livres et des petits cahiers, il restera quand même quelque chose de notre langue.
Durch die Bücher in die Heftchen bleibt doch etwas von unser wilden Sprache.
Unsera starwenda Sproch wo a so doch wìrd ìwerlawa.
Notre langue mourante qui va ainsi quand même survivre.
Unsere sterbende Sprache die so doch noch überleben wird.
Weisch Papapa, 's kààt klàppa!
Tu sais Papi, ça peut marcher !
Weißt du Opa, es kann klappen!
Lüeg: s Làtiinischa hebt si noch güet,
Regarde : le latin se porte encore bien,
Schau: das Lateinische hält sich noch gut,
fer a Sproch wo scho so làng üsgstorwa ìsch!
pour une langue éteinte depuis si longtemps !
für eine Sprache die schon so lang ausgestorben ist!
Weisch wàs: dia àlla Wärter, dia Üssdrìck un dia Gràmmàtik-Regel,
Tu sais quoi : tous ces mots, ces expressions et ces règles de grammaire,
Weißt du was: diese alle Wörter, diese Ausdrücke und diese Grammatik-Regeln,
dia wìll i jetzt uf em Ìnternet ge schriiwa
je veux maintenant les écrire sur Internet.
diese will ich jetzt auf dem Internet schreiben
Dàs ìsch noch besser às Formol, do wara sa nia verlora!
Ca, c'est encore mieux que du formol, là ils ne seront pas perdus !
Das ist noch besser als Formaldehyd, da werden sie nicht verloren!
Güet Maidala! Prima...
Bien ma fille ! Parfait...
Gut mein Kind! Prima...
Moderner às s Ìnternet gìtt's jo nìt.
Plus moderne qu'Internet, il n'y a pas.
Moderner als das Internet gibt es ja nicht.
Wìld, modern un làwandig!
Sauvage, moderne et vivant !
Wild, modern und lebendig!
...Ja do, wenn mi Großvàter dàs gsah hat!
Alors là, si mon grand-père avait vu ça!
...Naja, wenn mein Großvater das gesehen hätte!
Ar wo-n-a Gschìchtla nia zwei Mol gliich verzeehlt hàt...
Lui qui n'a jamais raconté une histoire deux fois de la même façon...
Er der eine Geschichte nie zwei Mal gleich erzählt hat...